تعریف:
یک نوع اختلال اضطرابی مزمن است که با افکار و امیال پایدار و مهارناپذیر(وسواسهای فکری) و نیاز به تکرار پی در پی اعمال خاص(وسواسهای عملی) مشخص می شود. همه ما ممکن است گاهی چنین افکار و رفتارهایی داشته باشیم اما برای انکه تشخیص اختلال داده شود این افکار و رفتارها باید باعث رنج و ناراحتی چشمگیری در فرد شود یا در عملکرد شخصی وی اختلال ا یجاد کند.
شیوع
علائم اختلال وسواسی جبری:
-
اضطراب
-
افکار مزاحم و تکرار شونده
-
رفتارهای تکراری
-
اختلال در عملکرد
-
ایجاد رنج و ناراحتی برای فرد
-
غیرمنطقی بودن افکار و رفتارها
عوامل:
-
عوامل زیست شناختی: بی نظمی سیستم سروتونین و نورادرنالین می تواند یکی ازعوامل باشد. اختلال در کارکردِ جریانات عصبی بین قشر اوربیتوفرونتال، هسته دُمدار و تالاموس نیز در این اختلال مطرح می شود. افزایش فعالیت(مثلا متابولیسم وجریان خون) در لوب های پیشانی، هسته دُمدار و سینگولوم نیز در برخی بیماران دیده می شود. نابهنجاریهایی در EEG افراد مبتلا به اختلال وسواسی جبری دیده می شود.
-
وراثت: در ايجاد اختلال وسواسي- اجباري، مولفههاي ارثي نقش قابل توجهي دارند. در بررسيهاي انجام شده در مورد ميزان همگامي دوقلوها از نظر ابتلا به اين اختلال، مشخص شده است كه ميزان همگامي دوقلوهاي تك تخمكي بسيار بيشتر از ميزان همگامي دوقلوهاي دوتخمكي است. با بررسي خانوادههاي بيماران مبتلا به اختلال وسواسي- اجباري نيز مشخص شده است كه 35 درصد از بستگان درجه اول اين بيماران نيز به همين اختلال مبتلا هستند.
-
عوامل شخصیتی: 15 تا 35 درصد بیماران قبل از بیماری دارای صفات وسواسی بوده اند. باید در نظر داشت که اختلال وسواسی- جبری از اختلال شخصیت وسواسی جبری متفاوت است.
انواع اختلالات وسواسی جبری:
-
وسواس فکری: افکار، تصاویر ذهنی یا تکانه های مزاحم و مکرری هستند که ناخواسته به ذهن می ایند، مهار نشدنی اند و معمولا برای شخصی که گرفتار ان است نامعقول به نظر می رسد. ترس از الودگی، تکانه های جنسی یا پرخاشگرانه و….
-
وسواس عملی: رفتارها یا اعمال ذهنی تکراری و به وضوح افراطی که شخص احساس می کند وادار به انجام ان است تا اضطراب ناشی از افکار وسواسی را کاهش دهد یا از وقوع فاجعه پیشگیری کند. برخی از انواع وسواسهای عملی عبارتند از : وسواس پاکیزگی و شستشو، منظم بودن، ترتیب و تقارن،وارسی کردن و ….
درمانها:
-
دارو درمانی: داروهای مهارکننده اختصاصی جذب مجدد سروتونین و کلومیپرامین و … .
-
رفتاردرمانی: درمانهایی از قبیل مواجه سازی و پیشگیری از پاسخ، حساسیت زدایی تدریجی، بازداری اندیشه، غرقه سازی، شرطی سازی با ایجاد بیزاری و … .
-
رواندرمانی حمایتی: تماس منظم و مستمر با یک متخصص دلسوز، علاقمند و تشویق کننده ممکن است به بیمار کمک کند تا به اتکای او به عملکرد عادی خود ادامه دهد.
-
سایر درمانهای جانبی:
رواندرمانی خانواده، کاهش ناهماهنگی های زناشویی،گروه درمانی، الکتروشوک درمانی، جراحی روانی و… .
پیشنهاد به اطرافیان:
-
مدارا با بیمار در طول درمان
-
شرکت در جلسات خانواده درمانی و کاهش تنشهای زناشویی ناشی از اختلال وسواسی جبری
-
همکاری با درمانگر و پزشک جهت مصرف دارو و انجام تکالیف توسط بیمار
وسواس به چه دلایلی بوجود می آید