اسکیزوفرنی

تعریف

اسکیزوفرنی، اختلالی است که مشخصه آن آشفتگی در تفکر، هیجان و رفتار است. تفکر مختل که در آن افکار و اندیشه ها ارتباط منطقی و معنی دار با هم ندارند؛ ادراک و توجه ناقص هستند، ابراز هیجانی یا وجود ندارد یا به شکل نامناسب وجود دارد، آشفتگی هایی در حرکت و رفتار وجود دارد و سرووضع بیماران ژولیده و به هم ریخته است. بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است از مردم و زندگی روزمره کناره گیری کنند و اغلب به زندگی همراه با افکار عجیب و غریب (هذیان ها) و توهم هایشان روی بیاورند.

شیوع

اسکیزوفرنی یکی از شدیدترین آسیب های روانی است، میزان شیوع آن در طول عمر کمتر از یک درصد می باشد و در بین زنان و مردان تقریبا به یک اندازه مشاهده شده است. اسکیزوفرنی گاهی از کودکی شروع می شود، اما معمولا در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی پدیدار می گردد و معمولا مردان در مقایسه با زنان در سنین پایین تر دچار آن می شوند.

علائم

علائم اسکیزوفرنی گسترده هستند وبیماران در هردوره برخی از این علائم را نشان میدهند. در عین حال هیچ علامت ضروری و واحدی برای تشخیص اسکیزوفرنی نیاز نیست و بیماران مبتلا می توانند تا حدود زیادی با هم متفاوت باشند. به طور کلی اسکیزوفرنی دارای 3 دسته علائم به شرح زیر است:

الف: علائم مثبت که شامل هذیان ها و توهم ها می باشد.

ب: علائم منفی شامل:

• بی ارادگی(کمبود انرژی و بی علاقگی به فعالیت های روزمره)
  
• ناتوانی گویایی(گفتار اندک و نامناسب، محتوی ضعیف و ناکافی)
  
• فقدان احساس لذت(نبود علاقه یا کاهش تجربه لذت و خوشی)
  
• افت عاطفی (فقدان هرگونه پاسخ هیجانی نسبت به محرک های مختلف)
  
• بی تفاوتی اجتماعی(مهارت های اجتماعی ضعیف، دوستان کم، علایق مشترک اندک و…)
  

ج: علائم آشفته که شامل رفتار آشفته(بی قراری، پوشیدن لباس های غیرعادی، رفتار احمقانه، جمع آوری چیزهای به درد نخور و…) و گفتار آشفته(مشکل در منظم کردن افکار و حرف زدن به شیوه ای که مخاطب متوجه گفتار نمی شود) می باشد.

انواع اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی با توجه به نوع علائم بیمار، انواع مختلفی دارد که شایعترین آن ها به شرح زیر است:

1-اسکیزوفرنی آشفته: مشخصه اصلی آن گفتار آشفته است که معمولا مخاطب نمی تواند آن را بفهمد. بیمار ممکن است گسیخته و نامفهوم حرف بزند، واژه هایی با تلفظ مشابه را سرهم کند، در گفتارش مسخره بازی و خنده وجود داشته باشد، دچار افت عاطفی یا تغییرات مداوم هیجانی باشد، به طور کلی رفتار بیمار آشفته و بی هدف است.

2-اسکیزوفرنی کاتاتونیک: این بیماران نوعا بین بی حرکتی و تهییج شدید تغییر حالت میدهند. در یکسو این بیماران ممکن است حرکات و حالات پی در پی و پیچده ای از حرکت انگشتان، دست و بازو داشته باشند که اغلب به شکل هدفمند بوده و ایما و اشاره می کنند و از سوی دیگر دچار نوعی حالت بی حرکتی مداوم باشند؛ بیماران حالات بدنی غیرعادی به خود می گیرند و برای مدتی بسیار طولانی به همان حالت می مانند.

3- اسکیزوفرنی پارانویایی: این بیماران اغلب دچار هذیان هستند و هذیان های گزند و آسیب در بین آن ها شایع تر است. هذیان بزرگ منشی و احساسات اغراق آمیز در مورد هویت، قدرت و دانش خود نیز ممکن است داشته باشند. توهم های شنیداری با این هذیان ها همراه هستند.

 

علل اسکیزوفرنی

علل زيست‌شناسي عصبي: وجود نقص در برخي نواحي مغز از جمله دستگاه ليمبيك، قشر پيشاني، مخچه و عقده‌هاي قاعده‌اي، مي‌تواند در اسكيزوفرني دخالت داشته باشندفعالیت بسيار زياد دوپامنيرژيك، باعث شكل‌گيري اسكيزوفرني مي‌گردد. به علاوه يافته‌ها نشان داده است سروتونين نيز مي‌تواند در ايجاد اسكيزوفرني دخيل باشد، به‌ويژه از زماني كه ديده شده آنتاگونيست‌هاي توام سروتونين و دوپامين (نظير كلوزاپين، ريسپريدون و سرتيندول) فعاليت پر قدرتي از نظر سروتونين دارند.

عوامل وراثتي:
مطالعات نشان داده‌اند اگر كسي عضو خانواده فرد دچار اسكيزوفرني باشد، ممكن است به آن مبتلا شود و هر چه اين نسبت بيشتر باشد به همان ميزان احتمال ابتلا نيز بيشتر است.

 

درمان

1) بستري كردن: هدف اصلي از بستري كردن شامل رسيدن به اهداف تشخيصي، درمان دارويي، ايجاد امنيت بيماران به دليل افكار خودكشي يا آدمكشي و يا رفتارهايي كه به وضوح نابسامان يا نامتناسب هستنداز طريق بستري كردن است كه مي‌توان ارتباط مناسبي بين بيمار و نظام‌هاي حمايت اجتماعي برقرار نمود. به علاوه پزشكان مسئوليت توانبخشي، سازگاري و آموزش در مورد اسكيزوفرني را به بيمار وخانواده او، بر عهده دارند. بستري كردن كمك مي‌كند تا فشارهاي وارده بر بيمار كمتر شده و بتواند فعاليت‌هاي روزانه خود را سازماندهی کند. مدت زمان بستري شدن نيز به شدت بيماري و تسهيلات درماني بستگي دارد

2) دارودرمانی: اصولاً از آنتي سايكوتيك‌ها براي درمان اسكيزوفرني استفاده مي‌گردد. داروهاي آنتي‌سايكوتيك عمده عبارتند از: آنتاگونيست‌هاي گيرنده دوپامين نظير كلرپرومازين و هالوپريدول. و آنتي‌گونيست‌هاي توام سروتونين و دوپامين نظير ريسپريدون و كلوزاپين.

3) استفاده از روان‌جراحي: در گذشته از اين روش براي بريدن قطعه پيشاني (لوبوتومي فرونتال) براي درمان اسكيزوفرني استفاده مي‌شد. البته استفاده از اين روش نتايج متفاوتي به همراه داشت امروزه اين روش را براي درمان اسكيزوفرني خيلي موثر نمي‌دانند و بيشتر در محيط‌هاي آزمايشگاهي به طور محدود و در موارد شديد مورد استفاده قرار مي‌دهند.