بیوفیدبک-چیست؟

بیوفیدبک چیست؟

بيوفيدبك، فرايند يادگيري كنترل هشیارانۀ كاركردهاي فيزيولوژيك با استفاده از دستگاه است. كاركردهاي خودكار به وسيله دستگاه عصبي خودمختار(ANS) تنظيم مي‌شوند(دورند و بارلو ، 2009، نانکه و ریف ، 2004، فلوریموند ، 2009، باسماجیان ، 1979). می دانیم که ANS به دو سيستم سمپاتيك و پاراسمپاتيك تقسيم مي‌شود.
اما هشياري متضمن دو چيز است:
1- وارسي :پردازش اطلاعات دريافتي از محيط، كار اصلي دستگاه‌هاي حسي است و به اين وسيله از آنچه در محيط يا در درونمان مي‌گذرد آگاه مي‌شويم. در عين حال نمي‌توانيم به همه محرك‌هايي كه به حواس ما مي‌رسند توجه كنيم، زيرا در اين صورت با كوهي از اطلاعات روبرو مي‌شويم. به همين علت، هشياري آدمي بر برخي از محرك‌ها متمركز مي‌شود و بقيه را ناديده مي‌گيرد. بنابراين توجه ما انتخابي است(دورند و بارلو، 2009، نانکه و ریف، 2004، فلوریموند، 2009، باسماجیان، 1979).

سيستم سمپاتيك، غالب در حال فعاليت و استرس سيستم پاراسمپاتيك، غالب در حال استراحت و ريلكسيشن
افزايش بتا افزايش موج آلفا ـ در موارد شديد تتا
گشادي مردمك چشم كوچك شدن مردمك چشم
پالس سريع خون پالس آهسته خون
افزايش فشار خون كاهش فشار خون
تنفس سريع افزايش جريان خون به سمت اندام‌هاي داخلي
افزايش خون در مغز
افزايش آدرنالين در خون
2-كنترل
كنترل، برنامه‌ريزي، راه‌اندازي و هدايت اعمال، كاركردهاي ديگر هشياري است.
اما همه اعمال آدمي لزوماً بر پايه تصميمات هشيارانه نيست. در رويدادهاي ذهني، هم فرايندهاي هشيار و هم فرايندهاي ناهشيار دخالت دارند و بسياري از تصميم‌ها و اعمال آدمي به كلي خارج از حيطه هشياري انجام مي‌گيرد.
آموزش بيوفيدبك مستلزم اتصال سنسورهايي به بدن است تا بدين وسيله سيگنال‌هاي زیستی مانند آنهايي كه توسط عضلات توليد مي‌شوند، غدد عرق، دماي بدن و ريتم قلب، جمع‌آوري و دريافت گردند. علائم زیستی به مراجع بازخورد داده مي‌شوند و مراجع لحظه به لحظه از تغييراتي كه زير سنسورها اتفاق مي‌افتد آگاه مي‌شود (بوسيله اطلاعات). اين اطلاعات ممكن است در شكل صداهاي شنيداري، نمايشگرهاي آنالوگ يا ديجيتال يا تصاوير كامپيوتري باشند. هدف از اين كار بدست آوردن كنترل ذهني روي فرايندهاي بيولوژيك نيمه هشيار است. بيوفيدبك يك مهارت خود- تنظيمي است: مراجع مي‌آموزد كه انواع مختلفي از كاركردهاي دستگاه عصبی خودمختار (ANS) را تنظيم كند. بيوفيدبک در واقع احساس قويتري از خود به وجود مي‌آورد. مقاومت در برابر درمانگر يك مسئله مهم در درمان است. مقاومت در برابر فيدبك منجر به كاهش آن خواهد شد، نه مداخله بيشتر درمانگر. سرزنش کردن به دليل شكست در درمان به درمانگر، افراد خانواده يا …. فرافكني نمي‌شود. بيوفيدبك مراجع را آزاد مي‌گذارد تا به اكتشاف كارهاي درون خود بپردازد(دورند و بارلو، 2009، نانکه و ریف، 2004، فلوریموند، 2009، باسماجیان، 1979).
بيوفيدبك شكلي از شرطي‌سازي عامل مي‌باشد؛ تقويت تنها زماني صورت مي‌گيرد كه مراجع پاسخ صحيح را از خود نشان مي‌دهد. اين تقويت در شكل يك صدا يا يك تصوير كامپيوتري ممكن است اتفاق بيفتد. وقتي توانايي يادگيري افراد تحت آموزش بیوفیدبک به چالش كشيده مي‌شود بهتر ياد مي‌گيرند. آموزشي كه خيلي ساده يا خيلي سخت باشد از ايجاد تغيير ناكام مي‌ماند(دورند و بارلو، 2009، نانکه و ریف، 2004، فلوریموند، 2009، باسماجیان، 1979).