شرطي‌سازي فعال (كنشگر يا عاملي)

در فرآيند شرطي‌سازي فعال (كنشگر يا عاملي)، رفتاري كه از سوي ارگانيسم روي مي‌دهد، از طريق پيامدها و رويدادهاي بعدي كه ارايه مي‌شوند، تقويت شده و يا از بين مي‌رود. اين رويدادها مي‌توانند ارائه چيزي به ارگانيسم باشد كه خواستار آن است و يا رها كردن ارگانيسم از چيزي كه از آن بيزار است. در اين دو حالت، رفتاري كه از ارگانيسم سر مي‌زند، تقويت شده و نيرومند مي‌گردد. به اين معنا كه احتمال اينكه آن رفتار در موقعيت‌هاي مشابه دوباره تكرار شود، افزايش مي‌يابد. اسكينر بيان مي‌كرد چنانچه رفتار ارگانيسم منجر به پيامد مطلوب گردد، تقويت از نوع مثبت است و اگر رفتار ارگانيسم وي را از چيز نامطلوبي برهاند، تقويت منفي خواهد بود. اما چنانچه رفتار ارگانيسم، پيامد نامطلوبي به همراه داشته باشد، منجر به كاهش رفتار خواهد شد، كه به اين حالت تنبيه رفتار گفته مي‌شود. اسكينر علاوه بر تقويت و تنبيه كه اولي منجر به تكرار رفتار و دومي باعث كاهش رفتار ارگانيسم مي‌گردد، خاموشي رفتار را نيز بيان مي‌كند، به اين معنا كه اگر رفتاري را كه با تقويت (چه مثبت چه منفي) افزايش يافته است، براي مدتي تقويت نكنيم، به تدريج از نيرومندي آن كاسته مي‌شود و سرانجام به كلي متوقف مي‌گردد. بنابراين اصل، ساده‌ترين راه براي حذف رفتار، كشف و قطع منبع تقويتي آن است. يكي از مهم‌ترين مسائلي كه اسكينر در ارتباط با شرطي‌سازي كنشگر مطرح مي‌كرد اين بود كه رفتار مطلوب در صورتي ايجاد خواهد شد كه، در ابتدا محيط، آن را شكل دهد و براي اين منظور اصل شكل‌دهي را مطرح نمود. به موجب اين اصل، آزمايشگر يا محيط، ابتدا تقويت‌هاي رفتار و سرانجام خود رفتار مطلوب را تقويت مي‌كند(سیف، 1376).